سوره الاعراف

ولقد مكناكم في الأرض وجعلنا لكم فيها معايش قليلا ما تشكرونَ(10)

برداشت از آیه :با آنکه انسان در زمین توانمند است و دارایی فراوان دارد اما از بینوایان کمتر دستگیری می‌کند.

ولقد خلقناكم ثم صورناكم ثم قلنا للملائكة اسجدوا لآدم فسجدوا إلا إبليس لم يكن من الساجدينَ(11)

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور آنگاه که انسان را برای جانشینی‌ی خود آفرید و نیروهای هستی را در خدمت او نهاد، نفسِ بدکنشِ انسان با خودپسندی ستم آغازید.

روشنگری:به گفتگوی ابلیس و انسان در آیه 22 سوره ابراهیم توجه شود:
وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدْتُكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلَا تَلُومُونِي وَلُومُوا أَنْفُسَكُمْ مَا أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنْتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَا أَشْرَكْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۲۲﴾

قال ما منعك ألا تسجد إذ أمرتك قال أنا خير منه خلقتني من نار وخلقته من طينَ(12)

برداشت از آیه :خودخواهی و خودپرستی از دستاویزهای نفسِ‌بدکنش برای پیروی نکردن از سرشتِ الهی هستند.

روشنگری:در آفرینش انسان آنگاه که روح پروردگار مهرپرور در انسان دمیده شد و انسان به جایگاه جانشینی پروردگار مهرپرور رسید و فرشتگان به خدمت انسان در آمدند، نفسِ بدکنشِ انسان مهربانی را برنتابید و ستمکار گردید. انسان با خوبی و مهربانی به راه و سرشت پروردگار مهرپرور می‌رود و با بدی و ستمکاری از نفس بدکنش پیروی میکند.

قال فاهبط منها فما يكون لك أن تتكبر فيها فاخرج إنك من الصاغرينَ(13)

برداشت از آیه :و انسان برای دیدارِ پروردگارِ خود باید تا نفسِ بدکنش، ستمکار، خودپسند و نکوهیده را از خود دور سازد.

قال أنظرني إلى يوم يبعثونَ(14)

برداشت از آیه :نفسِ بدکنش و ستمکارِ انسان تا روز رستاخیز فرصتِ پشیمانی دارد.

قال إنك من المنظرينَ(15)

برداشت از آیه :نفسِ بدکنش و ستمکارِ انسان تا روز رستاخیز فرصتِ پشیمانی دارد.

قال فبما أغويتني لأقعدن لهم صراطك المستقيمَ(16)

برداشت از آیه :نفسِ بدکنش و فریبکارِ انسان، رهزنِ سرشتِ مهربان و الهیِ اوست.

روشنگری:پروردگار مهرپرور ابلیس یا نفس بدکنش را در انسان ننهاد بلکه انسان با اختیار خود علیرغم دانایی از سرشتِ الهیِ خود سر بر تابانید. فلا تلومونی، لوموا انفسکم.

ثم لآتينهم من بين أيديهم ومن خلفهم وعن أيمانهم وعن شمائلهم ولا تجد أكثرهم شاكرينَ(17)

برداشت از آیه :نفسِ بدکنش همواره همراه انسان است و بیشتر انسان‌ها با پیروی از آن سرشتِ مهربانِ خود را فراموش می‌کنند.

روشنگری:من بين ايديهم ومن خلفهم وعن ايمانهم وعن شمائلهم: پیش و پس و راست و چپشان، در هر کجا که باشند.

قال اخرج منها مذءوما مدحورا لمن تبعك منهم لأملأن جهنم منكم أجمعينَ(18)

برداشت از آیه :پیروانِ نفسِ سرکش و نکوهیده از سرشتِ الهیِ خود دور و در رستاخیز با سرشکستگی و درد و رنج روبرو خواهند گردید.

ويا آدم اسكن أنت وزوجك الجنة فكلا من حيث شئتما ولا تقربا هذه الشجرة فتكونا من الظالمينَ(19)

برداشت از آیه :ای انسان‌ها در این جهانِ زیبا زندگی‌ و برخوردار شوید، ولی از وسوسه‌ی نفسِ بدکنش بپرهیزید تا ستمکار نشوید.

روشنگری:در داستان آدم و حوا هوای نفس آنان یا شیطان به طمع پادشاهی و حیات جاوید آن دو را فریب داد تا از راه مهر پروردگار مهرپرور دور شدند.

فوسوس لهما الشيطان ليبدي لهما ما ووري عنهما من سوآتهما وقال ما نهاكما ربكما عن هذه الشجرة إلا أن تكونا ملكين أو تكونا من الخالدينَ(20)

برداشت از آیه :آنانکه ندایِ سرشتِ خود را نشنیده و به طمع پادشاهی و عمر جاوید فریبِ نفسِ بدکنش را می‌خورند شرمسار می‌شوند.

روشنگری: 1- فرشته شدن یک آرزوی حاصل است زیرا فرشتگان آدم را سجده کرده اند.
2- به آیه 120 طه که پادشاه در آن تصریح گردیده است رجوع شود.

فوسوس لهما الشیطان: آدم ندای سرشت خود را ناشنیده می گیرد و راه نفس یا ابلیس را بر می گزیند.
این آیه و آیات مشابه اشاره به اختیار انسان دارد زیرا او می تواند ندای سرشت خود یا فرمان پروردگار را با وسوسه نفس نادیده انگاشته و بر خلاف آن عمل نماید.
لیبدی لهما ما ووری عنهما سواتهما: آشکار شدن عورت یا شرمگاه کنایه از رسوایی کردار بد و شرمساری حاصل از آن است.

وقاسمهما إني لكما لمن الناصحينَ(21)

برداشت از آیه :آزمندی و خودخواهی باعث می‌شود تا مرد و زن نفسِ بدکنش و وسوسه‌گر را دوست راستین خود پندارند.

روشنگری:نفس امر کننده به بدی با مژده‌ها، بیم‌ها، سوگندها و دلایل ظاهرفریب طعمه خود را به دام می‌اندازد.

فدلاهما بغرور فلما ذاقا الشجرة بدت لهما سوآتهما وطفقا يخصفان عليهما من ورق الجنة وناداهما ربهما ألم أنهكما عن تلكما الشجرة وأقل لكما إن الشيطان لكما عدو مبينَ(22)

برداشت از آیه :با آنکه سرشتِ الهیِ انسان بسوی مهرِ پروردگار رهنمون است ولی انسان فریفته‌ی وسوسه‌های نفسِ بدکنش می‌شود و آنگاه که بی‌چاره گردد چاره‌جویی کند.

قالا ربنا ظلمنا أنفسنا وإن لم تغفر لنا وترحمنا لنكونن من الخاسرينَ(23)

برداشت از آیه :مرد و زن چون به سرشتِ الهیِ خویش بازگردند، از ستم پشیمان و ستم‌ها را با نیکوکاری بپوشانند.

روشنگری:ظلم: پیروی نکردن از سرشتِ الهي ستم به خود انسان است.

قال اهبطوا بعضكم لبعض عدو ولكم في الأرض مستقر ومتاع إلى حينَ(24)

برداشت از آیه :ای انسان‌ها از نفسِ بد‌کنش و دشمنی با یکدیگر بپرهیزید و تا روز رستاخیز با مهربانی زندگی و از آن برخوردار شوید.

قال فيها تحيون وفيها تموتون ومنها تخرجونَ(25)

برداشت از آیه :مرگ پایانِ زندگیِ این جهان و رستاخیز آغازِ زندگیِ جاویدانِ انسان است.

يا بني آدم قد أنزلنا عليكم لباسا يواري سوآتكم وريشا ولباس التقوى ذلك خير ذلك من آيات الله لعلهم يذكرونَ(26)

برداشت از آیه :انسان بداند که سرشت او از نیکی است و نیکوکاری چون پوشاکی زیبا او را از شرمگین شدن در امان می‌دارد.

روشنگری:فراز اول آیه تا کلمه سواتکم است؛ فراز دوم از و ریشا تا ذلک خیر است، و فراز سوم آیه ذلک من آیات الله الی آخر.
و ریشا و لباس التقوی یک معنی و تاکید بر مهربانی و نیکوکاری است.
لباس در آیه 26 و آیه 27 سوره اعراف معنی تن پوش ندارد بلکه در مجاز بکار رفته در آیه 26 به معنی پوششی برای مهربانی است و در آیه 27 پوششی برای بدی است.
تقوی=نیکوکاری
ریش= حال کسی را نیکو کردن- دادن مال به کسی
نیکی و مهربانی پوشش خطا= آمرزش و بخشش غفران

يا بني آدم لا يفتننكم الشيطان كما أخرج أبويكم من الجنة ينزع عنهما لباسهما ليريهما سوآتهما إنه يراكم هو وقبيله من حيث لا ترونهم إنا جعلنا الشياطين أولياء للذين لا يؤمنونَ(27)

برداشت از آیه :نفسِ بدکنش همواره و در نهان، انسان را از نیکی و مهربانی دور و بسوی ستم و دشمنی فریب می‌دهد و بر ناباورمندان سروری دارد.

روشنگری:ینزع عنهما لباسهما لیرهما سواتهما: اگر نیکی را رها کنید، بدی جایگزین آن می گردد.
در آیه 22 اعراف عورت ها اگر به معنی ظاهری گرفته شود فاقد پوشش است، اما دیده نمی شوند اما در آیه 27 صحبت از لباس و پوشاک است که این تناقض ظاهری است و لباس همان نیکی است که عورت یعنی بدی را می پوشاند.(ان الحسنات یذهبن السیئات)
الشیطان:کنایه به نفس انسانها که القای وحی و شبهه می کند اما انسان در پذیرش یا عدم پذیرش آن مختار است.

قل أمر ربي بالقسط وأقيموا وجوهكم عند كل مسجد وادعوه مخلصين له الدين كما بدأكم تعودونَ(29)

برداشت از آیه :رستاخیز ما مانند آفرینش ماست و اراده الهی ما بر دادگری استوار گردیده پس با سرشت ناب و مهربان الهی راه و رسم مهربانی را وجهه همت خود قرار دهیم.

فريقا هدى وفريقا حق عليهم الضلالة إنهم اتخذوا الشياطين أولياء من دون الله ويحسبون أنهم مهتدونَ(30)

برداشت از آیه :به درستی آنان که راه سرشتِ الهی را برگزیده اند راهیاب و آنان که راه نفسِ ستمکار را انتخاب کرده‌‍اند، گمراه‌اند، اگرچه خود را به اشتباه راهیافته بدانند.

يا بني آدم إما يأتينكم رسل منكم يقصون عليكم آياتي فمن اتقى وأصلح فلا خوف عليهم ولا هم يحزنونَ(35)

برداشت از آیه :پیامبران نیکوکارانی هستند که سرشتِ الهیِ خود را حکایت کنند و در دلِ نیکوکاران و آشتی‌جویان بیم و اندوه راه نیابد.

قال ادخلوا في أمم قد خلت من قبلكم من الجن والإنس في النار كلما دخلت أمة لعنت أختها حتى إذا اداركوا فيها جميعا قالت أخراهم لأولاهم ربنا هؤلاء أضلونا فآتهم عذابا ضعفا من النار قال لكل ضعف ولكن لا تعلمونَ(38)

برداشت از آیه :در رستاخیز دانایانِ بدسیرت و پیروانشان رنج می‌برند و یکدیگر را سرزنش می‌کنند.

هل ينظرون إلا تأويله يوم يأتي تأويله يقول الذين نسوه من قبل قد جاءت رسل ربنا بالحق فهل لنا من شفعاء فيشفعوا لنا أو نرد فنعمل غير الذي كنا نعمل قد خسروا أنفسهم وضل عنهم ما كانوا يفترونَ(53)

برداشت از آیه :آنان‌که پیامِ پیامبران را باور نمی‌کنند، رستاخیزی زیان‌بار دارند، نه هم‌راه، نه هم‌راهی و نه راه بازگشتی، پندار‌ها همه نقش‌ بر آب.

إن ربكم الله الذي خلق السماوات والأرض في ستة أيام ثم استوى على العرش يغشي الليل النهار يطلبه حثيثا والشمس والقمر والنجوم مسخرات بأمره ألا له الخلق والأمر تبارك الله رب العالمينَ(54)

برداشت از آیه :پروردگار ما پرورش دهنده و صاحب‌اختیارِ مهربانِ جهان فرخنده باد، او در زمانی اندک آسمان‌ها و زمین و هستی را با گرانشی شتابناک در افلاک پدید آورد و اراده‌ی خود را بر خورشید و ماه وستارگان چیره و تاریکی را با نور بپوشاند.

روشنگری:في ستة أيام = در زمانی اندک.
ثم استوى على العرش = افلاک استقرار یافت.
يغشي الليل النهار = تاریکی را با نور بپوشاند.
يطلبه حثيثا = با گرانشی شتابناک.
مسخرات بأمره = اراده خود را چیره کرد.
له الخلق والأمر = صاحب اختیار جهان.

والبلد الطيب يخرج نباته بإذن ربه والذي خبث لا يخرج إلا نكدا كذلك نصرف الآيات لقوم يشكرونَ(58)

برداشت از آیه :مردم حق‌شناس می‌دانند که او مقرر فرموده تا سرشتِ الهی مانند نسیم و باران پربار و نفسِ بدکنش مانند شوره‌زار سترون باشد.

وإذ تأذن ربك ليبعثن عليهم إلى يوم القيامة من يسومهم سوء العذاب إن ربك لسريع العقاب وإنه لغفور رحيمَ(167)

برداشت از آیه :مقرر فرموده ستمکارانِ پیرو نفسِ بدکنش، تا روز رستاخیز پیوسته در رنج و سختی باشند.

وإذ أخذ ربك من بني آدم من ظهورهم ذريتهم وأشهدهم على أنفسهم ألست بربكم قالوا بلى شهدنا أن تقولوا يوم القيامة إنا كنا عن هذا غافلينَ(172)

برداشت از آیه :سرشتِ مهربانِ انسان گواهی می‌دهد که پروردگار مهرپرور آفریدگار اوست و در رستاخیز دستاویزی برای ستم‌های خود ندارد.

روشنگری:ان تقولوا يوم القيامة انا كنا عن هذا غافلين = زیرا انسان بر نفس خودش بصیرت دارد.

ولقد ذرأنا لجهنم كثيرا من الجن والإنس لهم قلوب لا يفقهون بها ولهم أعين لا يبصرون بها ولهم آذان لا يسمعون بها أولئك كالأنعام بل هم أضل أولئك هم الغافلونَ(179)

برداشت از آیه :دانایانِ بدسیرت و پیروانِ آنان نادان‌ترین هستند زیرا دل‌، چشم‌ و گوش‌ آنان نمی‌شنود، نمی‌بیند و نمی‌فهمد، و در رستاخیز در آتشِ رنج و حسرت خواهند بود.

أولم يتفكروا ما بصاحبهم من جنة إن هو إلا نذير مبينَ(184)

برداشت از آیه :دوستان بیاندیشید، من دانای بدسیرت نیستم، من رستاخیز را به‌شما یادآور می‌شوم.

هو الذي خلقكم من نفس واحدة وجعل منها زوجها ليسكن إليها فلما تغشاها حملت حملا خفيفا فمرت به فلما أثقلت دعوا الله ربهما لئن آتيتنا صالحا لنكونن من الشاكرينَ(189)

برداشت از آیه :سرشتِ الهی برتر از نفسِ بدکنش است، زن و مرد از یک گوهر آفریده شدند تا با مهربانی زندگی و آمیزش کنند، افسوس انسان در ناتوانی باورمند و نیایشگر و در توانایی همتاآور و ناسپاس است.

روشنگری:برداشت مفهومی آیات 189 و 190با یکدیگر تلفیق گردیده است.

فلما آتاهما صالحا جعلا له شركاء فيما آتاهما فتعالى الله عما يشركونَ(190)

برداشت از آیه :سرشتِ الهی برتر از نفسِ بدکنش است، زن و مرد از یک گوهر آفریده شدند تا با آرامش و آمیزش با یکدیگر زندگی کنند، افسوس آنان در ناتوانی باورمند و نیایشگر و در توانایی همتاآور و ناسپاس می‌شوند.

روشنگری:برداشت مفهومی آیات 189 و 190با یکدیگر تلفیق گردیده است.