امر

بديع السماوات والأرض وإذا قضى أمرا فإنما يقول له كن فيكون

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور آن پدید‌آورنده‌ی هستی، چون اراده کند، نیست، هست می‌شود.

هل ينظرون إلا أن يأتيهم الله في ظلل من الغمام والملائكة وقضي الأمر وإلى الله ترجع الأمور

برداشت از آیه :در آرزوی دیدار و اراده‌ی پروردگار و فرشتگان بر فراز ابرها نباشید، اراده‌ی آنان را در سرشتِ الهی خود بجویید.

ليس لك من الأمر شيء أو يتوب عليهم أو يعذبهم فإنهم ظالمون

برداشت از آیه :من چه ستمگران را تشویق و چه تنبیه نمایم، آنان خود باید که مهربانی را اراده کنند.

وما كان قولهم إلا أن قالوا ربنا اغفر لنا ذنوبنا وإسرافنا في أمرنا وثبت أقدامنا وانصرنا على القوم الكافرين

برداشت از آیه :و تمام سخن مردانِ الهی این بود که پروردگارا از ستمکاری و زیاده‌روی‌ در اراده‌ی الهیِ خود پشیمانیم، پس ستم‌های پیشین را با نیکی می‌پوشانیم و گام‌هایمان را در نیکی استوار می‌داریم و آرزوی ما پیروزی بر مردم ستم‌پیشه است.

روشنگری:پروردگارِ مهرپرور تنها برای انسان‌های کامل، مخلص و احسن تقویم و با پیروی از راهِ مهر و مهربانیِ پروردگار شناخته می‌شود، در این فرایند کسی که از راه مهرپروری و مهربانی دور می‌گردد کافر و ستمکار است.

ولقد صدقكم الله وعده إذ تحسونهم بإذنه حتى إذا فشلتم وتنازعتم في الأمر وعصيتم من بعد ما أراكم ما تحبون منكم من يريد الدنيا ومنكم من يريد الآخرة ثم صرفكم عنهم ليبتليكم ولقد عفا عنكم والله ذو فضل على المؤمنين

برداشت از آیه :پروردگار مقرر فرموده، آنگاه که انسان از نفسِ بدکنش پیروی کند، سرشتِ الهی از پیروزی باز می‌ماند و این آزمونی برای انسان است.

روشنگری:نزاع در "امر"؛ نزاع سرشتِ الهی انسان با نفس بدکنش.

ثم أنزل عليكم من بعد الغم أمنة نعاسا يغشى طائفة منكم وطائفة قد أهمتهم أنفسهم يظنون بالله غير الحق ظن الجاهلية يقولون هل لنا من الأمر من شيء قل إن الأمر كله لله يخفون في أنفسهم ما لا يبدون لك يقولون لو كان لنا من الأمر شيء ما قتلنا هاهنا قل لو كنتم في بيوتكم لبرز الذين كتب عليهم القتل إلى مضاجعهم وليبتلي الله ما في صدوركم وليمحص ما في قلوبكم والله عليم بذات الصدور

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور به راز دل‌ها آگاه است، انسان اگرچه برخوردار از اراده و سرشتِ الهی می‌باشد اما او را گریزی از مرگ نباشد، دل و رستاخیز دو جایگاه برای آزمون، ارزیابی و داوری انسان است.

روشنگری:امر در این آیه به معنی اراده و اختیار که در سرشت الهی انسان قرار دارد برداشت گردیده است.

فبما رحمة من الله لنت لهم ولو كنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك فاعف عنهم واستغفر لهم وشاورهم في الأمر فإذا عزمت فتوكل على الله إن الله يحب المتوكلين

برداشت از آیه :به پروردگار مهرپرور مهر بورزیم و به او پشت‌گرم باشیم، مهربانی من از تجلیِ سرشتِ اوست، بدون آن سخت‌دل می‌شدم و شما پراکنده می‌شدید، من پیش از اراده به انجام کاری با شما مشورت می‌کنم، بدی‌ها را می‌بخشم و از شما می‌خواهم تا بدی‌های خود را با نیکویی بپوشانید.

روشنگری:از واژه امر معنی اراده، اختیار، تصمیم و آهنگ کاری کردن برداشت گردیده است که با واژه عزم که در ادامه آیه آمده کاملا همخوانی دارد .
برای روشنگری بیشتر به واژگان کلیدی: امر، روح، وحی، اذن و نفخ رجوع شود.

يا أيها الذين آمنوا أطيعوا الله وأطيعوا الرسول وأولي الأمر منكم فإن تنازعتم في شيء فردوه إلى الله والرسول إن كنتم تؤمنون بالله واليوم الآخر ذلك خير وأحسن تأويلا

برداشت از آیه :ای باورمندان از سرشتِ مهربانِ الهیِ خود، قرآن و آنان‌که سرشتِ مهربانِ الهی را اراده کرده‌اند پیروی کنید، و اگر در انجام کاری تردید داشتید آنرا با سرشتِ الهی و قرآن بسنجید تا نیک‌فرجام شوید.

روشنگری:موضوع مورد بحث در این آیه، تعیین و تبیین داور و داوری در بروز اختلافات است و تا آیه 70 همین سوره ادامه یافته است.

وإذا جاءهم أمر من الأمن أو الخوف أذاعوا به ولو ردوه إلى الرسول وإلى أولي الأمر منهم لعلمه الذين يستنبطونه منهم ولولا فضل الله عليكم ورحمته لاتبعتم الشيطان إلا قليلا

برداشت از آیه :اگر سرشت مهربان الهی نباشد، جز اندکی همه از نفسِ بدکنش پیروی کنند، آنگاه که در اراده‌ی خود دو دل باشید، آن‌را با قرآن یا آنان‌که سرشتِ مهربان و اراده‌ی الهیِ خود را متجلی ساخته‌اند مشورت کنید تا ژرفای آن فهم شود.

روشنگری:امر: مهر و اراده الهی.
اولی الامر: صاحب سرشت مهربان و اراده الهی.
استنباط: ژرفای اندیشه
تاکید آیه در باره اهمیت مشورت با افراد کاردان و باتجربه است.

إن الذين فرقوا دينهم وكانوا شيعا لست منهم في شيء إنما أمرهم إلى الله ثم ينبئهم بما كانوا يفعلون

برداشت از آیه :مرا با آنان که راه و رسم‌های گوناگون اختیار و از اراده و مهرِ الهی بی‌بهره‌اند کاری نیست، آنان در رستاخیز نتیجه‌ی پیروی از نفسِ بدکنش خود را خواهند دید.

إن ربكم الله الذي خلق السماوات والأرض في ستة أيام ثم استوى على العرش يغشي الليل النهار يطلبه حثيثا والشمس والقمر والنجوم مسخرات بأمره ألا له الخلق والأمر تبارك الله رب العالمين

برداشت از آیه :پروردگار ما پرورش دهنده و صاحب‌اختیارِ مهربانِ جهان فرخنده باد، او در زمانی اندک آسمان‌ها و زمین و هستی را با گرانشی شتابناک در افلاک پدید آورد و اراده‌ی خود را بر خورشید و ماه وستارگان چیره و تاریکی را با نور بپوشاند.

روشنگری:في ستة أيام = در زمانی اندک.
ثم استوى على العرش = افلاک استقرار یافت.
يغشي الليل النهار = تاریکی را با نور بپوشاند.
يطلبه حثيثا = با گرانشی شتابناک.
مسخرات بأمره = اراده خود را چیره کرد.
له الخلق والأمر = صاحب اختیار جهان.

إذ أنتم بالعدوة الدنيا وهم بالعدوة القصوى والركب أسفل منكم ولو تواعدتم لاختلفتم في الميعاد ولكن ليقضي الله أمرا كان مفعولا ليهلك من هلك عن بينة ويحيى من حي عن بينة وإن الله لسميع عليم

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور شنوایِ داناست، عامل اصلی پیروزی در نبرد، سرشت و اراده‌ی الهیِ انسان است و جنگاوران و جنگ‌افزارها فرع بر آن است، زندگی و مرگ انسان نیز با این اصل قابل تبیین است.

إذ يريكهم الله في منامك قليلا ولو أراكهم كثيرا لفشلتم ولتنازعتم في الأمر ولكن الله سلم إنه عليم بذات الصدور

برداشت از آیه :تا آن‌که اراده‌ی الهیِ شما در نبرد سست نگردد، شمار دشمنان را اندک نمایاند، سرشتِ الهی به رازِ دل‌ها آگاه و شما را بی‌گزند می‌خواهد.

وإذ يريكموهم إذ التقيتم في أعينكم قليلا ويقللكم في أعينهم ليقضي الله أمرا كان مفعولا وإلى الله ترجع الأمور

برداشت از آیه :سرشت الهیِ انسان سرچشمه‌ی اراده‌ها است، آنگاه که نمایان گردد، اراده‌ی الهی در انسان‌ پدیدار شود و چون نفسِ بدکنش بداندیشی نماید، بی‌نوا گردد.

لقد ابتغوا الفتنة من قبل وقلبوا لك الأمور حتى جاء الحق وظهر أمر الله وهم كارهون

برداشت از آیه :نفس‌های بدکنش، اراده‌ی الهی انسان‌ها را سترون می‌سازند و آنگاه که سرشتِ الهی نمایان گردد، اراده‌ی الهی آفرینش آغاز کند.

إن تصبك حسنة تسؤهم وإن تصبك مصيبة يقولوا قد أخذنا أمرنا من قبل ويتولوا وهم فرحون

برداشت از آیه :نفس‌های بدکنش نیکی را خوش ندارند، اراده‌ی آنان در ستمکاری خشنود می‌شود.

إن ربكم الله الذي خلق السماوات والأرض في ستة أيام ثم استوى على العرش يدبر الأمر ما من شفيع إلا من بعد إذنه ذلكم الله ربكم فاعبدوه أفلا تذكرون

برداشت از آیه :همانا پروردگار مهرپرور سپهر را در اندکی از زمان بیافرید و سپس جانِ انسان را با خرد آمیخت، و مقرر فرمود انسان با پیروی از سرشتِ الهی همراه او می‌شود.

روشنگری:فی ستة ایام = در زمانی اندک
استوی علی العرش = در پهنه هستی استوار ساخت
یدبر الامر = جان را با خرد آمیخت
شفیع = هم‌راه پروردگار در رستاخیز، هم‌راهی.
بعد اذنه = بفرموده، پرکنش ساختن سرشتِ الهی، اجازه و اراده‌ی بالقوه پروردگار مهر پرور را به فعل درآوردن و به مرتبه‌ی نبوغ و آفرینش دست یافتن. اذن در انسان‌ها دارای مراتب است و مرتبه هرکس بستگی به میزان کنشِ سرشت و اراده‌ی الهی او دارد، پیامبران به بالاترین مرتبه اذن دست‌یافته و به مرتبه هم‌راهی (شفاعت) با پروردگار مهرپرور رسیده اند و برخی از آنان به آفرینش دست می‌یازند و برخی به معراج می‌روند.
ذلکم الله ربکم فاعبدوه افلا تذکرون = راه مهر پروردگار مهر پرور را به یاد آورید و بپیمایید.

يا إبراهيم أعرض عن هذا إنه قد جاء أمر ربك وإنهم آتيهم عذاب غير مردود

برداشت از آیه :ابراهیم از آنان روی‌گردان شد زیرا آنان ستمگری و رنجِ رستاخیز را بجای اراده و مهرِ پروردگار برگزیدند.

فاستقم كما أمرت ومن تاب معك ولا تطغوا إنه بما تعملون بصير

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور به کردار همگان بینا و آگاه است، من و پیروانم با پرهیز از کژی، در راهِ مهر که اراده‌ی اوست پایدار خواهیم ماند.

ولله غيب السماوات والأرض وإليه يرجع الأمر كله فاعبده وتوكل عليه وما ربك بغافل عما تعملون

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور دانای پنهان و آشکار و به کردارِ همگان آگاه است، سرشتِ مهربانِ انسان‌ها از اراده‌ی اوست، من به او پشتگرم و راهِ مهر او را می‌پویم.

روشنگری:یرجع الامر کله = اراده‌ی انسان‌ها از جنسِ اراده‌ی پروردگار مهرپرور است.

وقال الذي اشتراه من مصر لامرأته أكرمي مثواه عسى أن ينفعنا أو نتخذه ولدا وكذلك مكنا ليوسف في الأرض ولنعلمه من تأويل الأحاديث والله غالب على أمره ولكن أكثر الناس لا يعلمون

برداشت از آیه :خریدار یوسف به همسر خود گفت او را فرزند گرامی خویش دار، باشد که از او بهره یابیم، و بدین سان یوسف با پیروی از سرشت و اراده‌ی الهیِ خود به فرزانگی، دانایی و توانگری رسید و این پاداش نیکوکاران است هرچند بسیاری از انسان‌ها آن را در نمی‌یابند.

روشنگری:بسیاری از مردم نمی دانند که انسان سرنوشت خود را با کمک اراده و سرشت الهی خویش در دست دارد.

له معقبات من بين يديه ومن خلفه يحفظونه من أمر الله إن الله لا يغير ما بقوم حتى يغيروا ما بأنفسهم وإذا أراد الله بقوم سوءا فلا مرد له وما لهم من دونه من وال

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور یگانه یاور انسان و اراده‌اش بی‌برگشت است، او سرنوشتِ آنان را رقم نمی‌زند، سرشت و اراده‌ی الهیِ انسان، پنهان و آشکار از مهربانی پاسداری می‌کند، مگر آنکه انسان از نفسِ بدکنش پیروی‌ کند.

روشنگری:- این آیه در ادامه آیه 10 سوره رعد است.
- معقبات اشاره به نیروهای درون انسان که در بدو آفرینش در خدمت وی در آمدند.
- وحی و امر با یکدیگر مرتبط می‌باشند، واژه "امر"، اراده‌ی پروردگار و اراده‌ی انسان در کردار نیک و مهربانانه است.
- امر الله = روح الهی، اراده الهی، که در انسان دمیده و نهادینه شده است.

وقضينا إليه ذلك الأمر أن دابر هؤلاء مقطوع مصبحين

برداشت از آیه :و لوط با سرشتِ الهیِ خود اراده کرد، زودا همه‌ی آنان ریشه‌کن شوند.

ينزل الملائكة بالروح من أمره على من يشاء من عباده أن أنذروا أنه لا إله إلا أنا فاتقون

برداشت از آیه :در انسان‌هایِ باورمند و نیکوکار اراده و سرشتِ الهی تجلی می‌یابد تا باورمندی و نیکوکاری را ترویج نمایند.

روشنگری:- فرشتگان همان سرشت و اراده‌ی الهی انسان هستند.

ولله غيب السماوات والأرض وما أمر الساعة إلا كلمح البصر أو هو أقرب إن الله على كل شيء قدير

برداشت از آیه :هرآنچه پنهان است، پروردگار مهرپرور داننده آنست و او بر همه چیز تواناست، زمان تحول و تکامل انسان با سرشت و اراده‌ی الهی مانند زمان برهم زدن چشم و کوتاهتر از آن است.

وإذا أردنا أن نهلك قرية أمرنا مترفيها ففسقوا فيها فحق عليها القول فدمرناها تدميرا

برداشت از آیه :آنگاه که انسان‌های برخوردار به ستمگری گرایند، هم‌زمان نابودی شهرهای خود اراده نموده اند.

ويسألونك عن الروح قل الروح من أمر ربي وما أوتيتم من العلم إلا قليلا

برداشت از آیه :از سرشت مهربان و اراده‌ی الهی می پرسید؛ به شما بگویم سرشت و اراده‌ی الهیِ انسان از همان سرشت و اراده‌ی پروردگار مهرپرور است و ما دانش کمی از آن داریم.

وما كنت بجانب الغربي إذ قضينا إلى موسى الأمر وما كنت من الشاهدين

برداشت از آیه :آنگاه که سرشت و اراده‌ی الهی موسی متجلی گردید من در جمع گواهان نبودم.

يدبر الأمر من السماء إلى الأرض ثم يعرج إليه في يوم كان مقداره ألف سنة مما تعدون

برداشت از آیه :در هر هزاره، چرخه‌ی تکاملیِ تجلیِ اراده پروردگار مهرپرور در میان انسان‌ها هویدا می‌گردد.

رفيع الدرجات ذو العرش يلقي الروح من أمره على من يشاء من عباده لينذر يوم التلاق

برداشت از آیه :از پیروانِ پروردگارِ مهرپرور هر کس سرشت و اراده‌ی او را در خود هویدا سازد، بلند‌مرتبه گردد و رستاخیز را به انسان‌ها یادآور شود.

روشنگری:رفيع الدرجات = آفریدگار هستی، فرمانروای هستی.
ذوالعرش = آفریدگار هستی، فرمانروای هستی.
الروح = از "امر" پروردگار است و "امر" بیانگر اراده و "روح" که با "نفخه" پروردگار در انسان دمیده شده می تواند تسری اراده پروردگار در انسانِ "احسن تقویم" باشد.

ولقد أرسلنا رسلا من قبلك منهم من قصصنا عليك ومنهم من لم نقصص عليك وما كان لرسول أن يأتي بآية إلا بإذن الله فإذا جاء أمر الله قضي بالحق وخسر هنالك المبطلون

برداشت از آیه :مقرر فرمود تا سخنِ پیامبران سخن او باشد، آنگاه که رستاخیز برپا گردد، داوری بحق شود و بدکاران زیانکار گردند.

فقضاهن سبع سماوات في يومين وأوحى في كل سماء أمرها وزينا السماء الدنيا بمصابيح وحفظا ذلك تقدير العزيز العليم

برداشت از آیه :آن پادشاه پیروز و دانا با نورِ اراده‌ی خود آسمان‌ها را در زمان کمی استوار و دنیا را با چراغِ ستارگان‌ آراسته و بر پا گردانید.

روشنگری:برای روشنگری بیشتر به واژگان کلیدی وحی، امر، روح و اذن رجوع شود.

وكذلك أوحينا إليك روحا من أمرنا ما كنت تدري ما الكتاب ولا الإيمان ولكن جعلناه نورا نهدي به من نشاء من عبادنا وإنك لتهدي إلى صراط مستقيم

برداشت از آیه :درحالی‌که باورمند نبودم و کتابی را نمی‌دانستم، به‌سوی نیکوکاری، راهِ پروردگارِ مهرپرور رهسپار شدم و این‌چنین بود که نورِ سرشت و اراده‌ی او در من متجلی و انسان‌ها را به باورمندی، نیکوکاری و رستاخیز رهنمون‌ شدم.

روشنگری:وحی= اراده پروردگار مهرپرور که بر دل انسان‌های احسن تقویم متجلی می‌گردد(سوره نجم آیات 1 تا 18 و سوره نساء آیه 163)
وحی = ندایی الهی که بر دل مادر موسی وارد شد( سوره طه آیه 38) و ندایی الهی که بر دل یاران(حواریون) عیسی رسید( سوره مائده آیه 111)
وحی = القائات ذهنی و فکری مردم به یکدیگر( سوره انعام آیات 112 و 113)
وحی = مشیت، سرشت، طبیعت و خلقت الهی در هر یک از مخلوقات هستی(سوره زلزله آیه 5 و سوره فصلت آیه 12 و سوره نحل آیه 68)
وحی = گیرنده وحی هیچ مشخصه ظاهری جسمانی که وی را نسبت به سایر انسان‌ها متمایز کند ندارد(سوره انعام آیه 93 و سوره کهف آیه 110)
وحی = ندا یا اراده‌ی پروردگار مهرپرور برای انجام کاری( سوره انفال آیه 12)
وحی = سوره شوری آیه 52: وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا مَا كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَكِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۵۲﴾ بر مبنای این آیه وحی یا ندایی که از سوی پروردگار بر پیامبر رسید از جنس روح یا جان و دانایی است که با ویژگی امر یا اراده همراه است، این نوع وحی یعنی دمیدن روح یا جان پروردگار، نخستین بار در نوع بشر(آدم) دمیده شده است، این تجلی از جنس دانایی و جان یافتن است و صاحب خود را صاحب اختیار، دانا و توانا می‌سازد(مسجود فرشتگان) .(سوره حجر آیه 29)فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ ﴿۲۹﴾

وآتيناهم بينات من الأمر فما اختلفوا إلا من بعد ما جاءهم العلم بغيا بينهم إن ربك يقضي بينهم يوم القيامة فيما كانوا فيه يختلفون

برداشت از آیه :به روشنی در سرشت انسان دانایی و اراده‎‌ی الهی نهاده شده است، ناسازگاری انسان‌ها بخاطر برتری جویی و ستمگری آنان است و رستاخیز روز داوری خواهد بود.

ثم جعلناك على شريعة من الأمر فاتبعها ولا تتبع أهواء الذين لا يعلمون

برداشت از آیه :بنابراین من نیز از سرشت و اراده‌ی الهی خود پیروی می کنم نه از نفسِ بدکنشِ ناآگاهان.

ويرزقه من حيث لا يحتسب ومن يتوكل على الله فهو حسبه إن الله بالغ أمره قد جعل الله لكل شيء قدرا

برداشت از آیه :همه چیز اندازه دارد، نیکوکاران را پشتگرمی به سرشتِ الهی بسنده، اراده و اختیار الهی آنان رسنده و روزی آنان بیشمار است.

ذلك أمر الله أنزله إليكم ومن يتق الله يكفر عنه سيئاته ويعظم له أجرا

برداشت از آیه :آنگاه که اراده‌ی الهیِ انسان سرشتِ الهیِ او را متجلی می‌سازد، انسان با نیکی و مهربانی بدی را می‌زداید و رستاخیز خود را سرشار از خوبی و زیبایی می‌سازد.

روشنگری:یتق الله: به راه مهر پروردگار رفتن، نیکوکاری کاردن.
یکفر: پوشاندن و زدودن.
- نیکی بدی را می زداید(ان الحسنات یذهبن السیئات) و تقوی همان حسنات و راه مهر پروردگار یا نیکوکاری است که بدی(سیئات) را می پوشاند(یکفر).
- دین = وجدان الهی انسان( دین الله) که امکان مقایسه مهربانی(ملائکة الله) و ستمکاری( نفس بدکنش/شیطان) را برای انجام کاری به انسان می بخشد و انسان به کمک اراده‌ی الهی خود (امرالله) آن کار را به انجام می‌رساند. منشاء وجدان انسان سرشتِ الهی انسان (فطرة الله) است که در هنگام آفرینش در وی دمیده شده است( روح الله) و تجلی سرشتِ الهی در انسان(اذن الله) است و این سلسله مراتب (نعمت الله) و راه و آئینِ مهرِ پروردگارِ مهرپرور (صراط الله/مستقیم) است.

فذاقت وبال أمرها وكان عاقبة أمرها خسرا

برداشت از آیه :آنان که با اراده و اختیار الهیِ خود به دیگران ستم می‌کنند سرانجامی زیانبار خواهند‌ داشت.

الله الذي خلق سبع سماوات ومن الأرض مثلهن يتنزل الأمر بينهن لتعلموا أن الله على كل شيء قدير وأن الله قد أحاط بكل شيء علما

برداشت از آیه :پروردگارِ مهرپرورِ دانا بر هر‌کار توانا است، او آفریدگار آسمان‌ها و زمین و مانند آنهاست و پرتو اراده و اختیار خود را بر آنها می‌افکند.

تنزل الملائكة والروح فيها بإذن ربهم من كل أمر

برداشت از آیه :در آن شب سرشتِ الهی در تو تجلی یابد و جانشینی پروردگار در تو محقق می‌گردد.

روشنگری:اشاره به شبی است که روحِ الهی یا فرشته‌ی برگزیده به‌خدمت انسانِ باورمندِ نیکوکارِ احسن تقویم می‌رسد و در او متجلی و جانشینی پروردگار در انسان به فعل در می‌آید.