سوره آل عمران

ثم أنزل عليكم من بعد الغم أمنة نعاسا يغشى طائفة منكم وطائفة قد أهمتهم أنفسهم يظنون بالله غير الحق ظن الجاهلية يقولون هل لنا من الأمر من شيء قل إن الأمر كله لله يخفون في أنفسهم ما لا يبدون لك يقولون لو كان لنا من الأمر شيء ما قتلنا هاهنا قل لو كنتم في بيوتكم لبرز الذين كتب عليهم القتل إلى مضاجعهم وليبتلي الله ما في صدوركم وليمحص ما في قلوبكم والله عليم بذات الصدورَ

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور به راز دل‌ها آگاه است، انسان اگرچه برخوردار از اراده و سرشتِ الهی می‌باشد اما او را گریزی از مرگ نباشد، دل و رستاخیز دو جایگاه برای آزمون، ارزیابی و داوری انسان است.

روشنگری:امر در این آیه به معنی اراده و اختیار که در سرشت الهی انسان قرار دارد برداشت گردیده است.

إن الذين تولوا منكم يوم التقى الجمعان إنما استزلهم الشيطان ببعض ما كسبوا ولقد عفا الله عنهم إن الله غفور حليمَ

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور خطاپوش بردبار است، و او به خاطر برخی از کار و کردارشان از آنان درگذشت، همانا ابلیس آنان را که در روز برخورد دو دسته، به نبرد پشت کردند، به لغزش کشانیده است.

روشنگری:بدیهی است که پشت کردن به نبرد خود لغزشی شیطانی است و نیازی به ادله بیشتر و بهره گیری از "ببعض ماکسبوا" ندارد. بلکه گذشت پروردگار نیاز به تغییر در رفتار انسان دارد و "ببعض ما کسبوا" را می توان به اعمالی نسبت داد که مایه گذشت پروردگار مهرپرور گردیده است.
به عبارت دیگر چنانچه خطاب "ببعض ما کسبوا" پشت کنندگان به نبرد و موجب لغزش آنان باشد، بنابراین عمل پشت کردن به نبرد لغزش شیطانی قلمداد نمی شود.

يا أيها الذين آمنوا لا تكونوا كالذين كفروا وقالوا لإخوانهم إذا ضربوا في الأرض أو كانوا غزى لو كانوا عندنا ما ماتوا وما قتلوا ليجعل الله ذلك حسرة في قلوبهم والله يحيي ويميت والله بما تعملون بصيرَ

برداشت از آیه :پروردگار مهرپرور به کردارتان بینا، و اوست که زندگی می بخشد و سپس می میراند، ای باورمندان مانند آن ستمکاران نباشید که برای دوستانشان که راهی سفر یا نبرد بودند در دل افسوس می خوردند و می گفتند: اگر نزد ما می ماندند، پروردگار مرگ یا کشته شدن را برایشان مقرر نمی داشت.

روشنگری:در این آیه "لیجعل الله" از زبان ستمکاران برداشت گردیده.

ولئن قتلتم في سبيل الله أو متم لمغفرة من الله ورحمة خير مما يجمعونَ

برداشت از آیه :و اگر در سفر مرگ بسراغتان آمد و یا اگر در نبرد راه مهربانی پروردگار کشته شدید بدانید، مهربانی و خطاپوشی پروردگار از آنچه آنان در ماندنشان می اندوزند نیکوتر است.

ولئن متم أو قتلتم لإلى الله تحشرونَ

برداشت از آیه :و اگر مرگ بسراغتان آید و یا کشته شوید، در هر صورت در رستاخیز نزد پروردگار مهرپرور بر خواهید خاست.

فبما رحمة من الله لنت لهم ولو كنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك فاعف عنهم واستغفر لهم وشاورهم في الأمر فإذا عزمت فتوكل على الله إن الله يحب المتوكلينَ

برداشت از آیه :به پروردگار مهرپرور مهر بورزیم و به او پشت‌گرم باشیم، مهربانی من از تجلیِ سرشتِ اوست، بدون آن سخت‌دل می‌شدم و شما پراکنده می‌شدید، من پیش از اراده به انجام کاری با شما مشورت می‌کنم، بدی‌ها را می‌بخشم و از شما می‌خواهم تا بدی‌های خود را با نیکویی بپوشانید.

روشنگری:از واژه امر معنی اراده، اختیار، تصمیم و آهنگ کاری کردن برداشت گردیده است که با واژه عزم که در ادامه آیه آمده کاملا همخوانی دارد .
برای روشنگری بیشتر به واژگان کلیدی: امر، روح، وحی، اذن و نفخ رجوع شود.

إن ينصركم الله فلا غالب لكم وإن يخذلكم فمن ذا الذي ينصركم من بعده وعلى الله فليتوكل المؤمنونَ

برداشت از آیه :و باورمندان تنها به پروردگار مهرپرور پشتگرمند، اگر یاری پروردگار با شماست، کسی بر شما چیره نگردد، و اگر یاری او نباشد، چه کسی یاریتان رساند؟

وما كان لنبي أن يغل ومن يغلل يأت بما غل يوم القيامة ثم توفى كل نفس ما كسبت وهم لا يظلمونَ

برداشت از آیه :بر پیامبران روا نباشد تا کسی را به کاری وادار کنند، در رستاخیز هرکس ره آورد خود را یابد و به کسی ستم نمی رود.

روشنگری:سیاق آیات 160و 162 یعنی آیات قبل و بعد این آیه محوریت و نقش پروردگار در زندگی انسان ها را بیان می کند. اصل یاری و یاوری و چیره گی و فرودستی از مهر اوست و این انسان است که یاری پروردگار و راه مهرورزی یا یاری دیگری و احتمالا ستمکاری را بر می گزیند و به تبع آن خشنودی ویا نا خشنودی او را رقم می زند. در آیه 161 اگر غل را به معنی وادار کردن و اجبار کردن کسی از سوی پیامبران برداشت کنیم نه تنها با دو آیه قبل و بعد سازگاری می یابد بلکه با بسیاری از آیات دیگر قرآن مانند عدم اکراه در دین، وخطاب های دیگر به پیامبر که تو نمی توانی دیگران را هدایت کنی بلکه هدایت از جانب پروردگار است نیز سازگاری پیدا می کند.
آیه 162 به اختیار انسان اشاره دارد و آیه 161 اشاره به اینکه پیامبران مانع این اختیار نیستند و کسی را به اکراه و اجبار به کاری وادار نمی کنند. در دنباله آیه 165 نیز بطور روشنی به اختیار انسان اشاره می کند و اجبار و اکراه را نفی می کند.

أفمن اتبع رضوان الله كمن باء بسخط من الله ومأواه جهنم وبئس المصيرَ

برداشت از آیه :آیا کسی که خشنودی پروردگار مهرپرور را پی می گیرد، مانند آن کسی است که پروردگار از او ناخشنود است؟ و جایگاه وی دوزخ باشد، و چه بد سرانجامی است.

هم درجات عند الله والله بصير بما يعملونَ

برداشت از آیه :ایشان را در نزد پروردگار مهرپرور جایگاه هایی است، و او به کردار آنان بیناست.